คิดถึงเครื่องเงิน ก็ต้องคิดถึง เครื่องเงินสุรินทร์

Jun 14, 2018เครื่องประดับ

เรียบเรียงโดย สายสวรรค์ ขยันยิ่ง
คิดถึงเครื่องเงิน ก็ต้องคิดถึง #เครื่องเงินสุรินทร์ ค่ะ ดิฉันได้ไปเยือนบ้านลุงป่วน ถึง อ.เขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์ เพื่อคัดสรร #เครื่องประดับเงินแท้ #เครื่องเงินลายโบราณ มาฝากค่ะ…

ก่อนอื่นขอคัดบทความที่คมชัดลึกออนไลน์ได้ลงประวัติของลุงป่วนไว้อย่างละเอียดครบถ้วนมาให้ทุกท่านได้รู้จักครูภูมิปัญญาไทย ท่านนี้กันก่อนนะคะ

 

“… กว่า 50 ปีที่ นายป่วน เจียวทอง ช่างทำเงินแห่งบ้านโชค อ.เขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์ หลงเสน่ห์ลวดลายอันงดงามของเครื่องเงินลายโบราณ ยึดเป็นอาชีพและทุ่มเทในการสืบสานศิลป์แขนงนี้ของประเทศให้คงอยู่ไม่สูญหายไปกับกาลเวลาและการหลงลืมของคนรุ่นใหม่ ทำให้ได้รับคัดเลือกจากสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (สกศ.) เป็นครูภูมิปัญญาไทย ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม (การทำเครื่องเงินลายโบราณ) ประจำปี 2552
ชีวิตช่าง ลุงป่วน เริ่มต้นตั้งแต่อายุ 13 ปี หลัง จบ.ป 4 จากการเรียนทำทองจากพี่เขย ใช้เวลาถึง 3 ปีกว่าได้รับการยกครูและสามารถทำขายได้ด้วยตนเอง ลายดอกรังหอก ขนาด 2 สลึง เป็นลายแรกที่ทำขาย ในราคา 250 บาท และแสวงหาเรียนรู้การทำลวดลายต่างๆ จากช่างทำทองคนอื่นๆ เพิ่มเติม

กระทั่งปี 2522 ราคาทองพุ่งสูงถึงบาทละ 7,000-8,000 บาท เครื่องทองขายไม่ออก จึงเปลี่ยนมาทำเครื่องเงิน ปัจจุบันเครื่องประดับเงินลายโบราณที่ลุงป่วนทำมีทั้งสร้อยคอ สร้อยข้อมือ เข็มขัดและต่างหู มีทั้งสิ้น 15 ลาย ได้แก่ ลายดอกรังหอกโปร่ง ลายดอกรังหอกปิด ลายดอกปรึ๊ดชั้นเดียว ดอกระเวียง ไข่แมงดา ดอกมะลิ ดอกทานตะวัน ดอกขร ดอกลำดวน รังผึ้ง รังแตน ดอกตั้งโอ๋ชั้นเดียว ดอกตั้งโอ๋ 3 ชั้น

ส่วนอีก 2 ลาย คือ ดอกรังหอก 3 ชั้น และดอกปรึ๊ด 3 ชั้น เป็นลายที่ลุงป่วนคิดค้นทำขึ้นเอง ปัจจุบันมีลูกค้ามารับซื้อตรงถึงบ้าน มีนักท่องเที่ยวและคนที่สนใจมาหาซื้อได้ที่ศูนย์โอท็อปประจำ อ.เขวาสินรินทร์ ต่างหูและสร้อยคอเป็นสินค้าที่ขายดีที่สุด จำหน่ายคู่ละ 3,000 บาท สร้างรายได้ให้แก่ลุงป่วนเดือนละ 1-2 หมื่นบาท เพราะเครื่องเงินที่ลุงป่วนทำมีน้ำหนักถึง 98% ทุกชิ้น

ลุงป่วนเล่าว่า เคยพยายามให้เด็กรุ่นใหม่และชาวบ้านในชุมชนเข้ามาเรียนรู้ แรกๆ ไม่เป็นผล ทำแม้กระทั่งเดินตามผู้ว่าราชการจังหวัด ขอร้องให้ส่งเสริมการทำเครื่องเงินลายโบราณที่เป็นเอกลักษณ์ของเมืองเขวาสินรินทร์อย่างจริงจัง ลุงป่วนไม่หวงวิชา ถ่ายทอดความรู้ที่มีทั้งหมดให้แก่ลูกศิษย์ ลายที่คิดขึ้นเองไม่ได้จดลิขสิทธิ์อยากให้คนรุ่นใหม่ที่สนใจสามารถนำไปทำได้ ทำลายอื่นๆ ก็ไม่หวง อยากให้คนมาสืบสานการทำเครื่องเงินลายโบราณมากๆ

ลุงป่วนคิดมากจนนอนไม่หลับ กลัวว่าการทำเครื่องเงินรูปแบบนี้จะสูญหายไป เพราะไม่มีใครสนใจที่จะเรียน เพราะการทำงานโบราณแบบนี้ต้องใช้ความละเอียด ตั้งสมาธิสูง บางคนทำไม่ได้ทำแล้วหงุดหงิด จึงไม่ค่อยมีคนสนใจสืบทอด แล้วก็เหมือนฟ้ามาโปรด สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมประชาชนที่ อ.เขวาสินรินทร์ ลุงป่วนมีโอกาสได้สาธิตการทำเครื่องเงินลายโบราณต่อหน้าพระพักตร์

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ตรัสถามว่า “ทำมากี่ปีและทำกับใคร” ลุงป่วนทูลว่า “ทั้งหมู่บ้านไม่มีใครทำเลย” จากนั้นคณะครูจากกาญจนาภิเษกวิทยาลัยช่างทองหลวงเข้ามาศึกษาเรียนรู้ พร้อมกับผู้ว่าราชการจังหวัดสุรินทร์ สนับสนุนงบประมาณในการจ่ายค่าเบี้ยเลี้ยงให้แก่คนที่เข้ามาเรียนรู้จากลุงป่วน จึงเริ่มมีคนสนใจเข้ามารับการถ่ายทอดเป็นรุ่นๆ รุ่นละราว 20-30 คน

ขั้นตอนการทำเงินลายโบราณมีทั้งหมด 8 ขั้นตอน เริ่มจากการช่างน้ำหนักเงินให้เหมาะสมกับการทำเครื่องประดับแต่ละชนิด 2.นำเงินไปหลอม 3.รีดแผ่นเงินให้เล็กจนได้ขนาด 4.การดัดและประกอบชิ้นงานเป็นลายต่างๆ 5.เผาเพื่อให้สนิมหลุดออก 6.แช่น้ำกรดให้เกิดความเงา 7.การล้างและขัดด้วยแปรงให้เงินใสสวย และ 8.การเป่าให้แห้ง

“ช่วงแรกต้องใช้วิธีบังคับให้คนมาเรียน โดยรัฐจ่ายค่าเบี้ยเลี้ยงให้ 120 บาทต่อวัน ทำให้คนมาเรียนเพื่อเอาแต่เงิน ไม่ได้สนใจที่จะหาความรู้อย่างจริงจัง ลูกศิษย์บางคนขอเรียนแค่ลายเดียว พอทำเป็นเขาก็ไปทำขายเป็นธุรกิจของตัวเอง แต่ลุงก็พอใจ เพราะอย่างน้อยเขาก็ได้เข้ามาสัมผัสกับการทำเครื่องเงินลายโบราณแล้ว ต่อไปเขาอาจจะเกิดความรักและสืบทอดให้คงอยู่ไปเรื่อยๆ ความรู้ที่มีจะถ่ายทอดให้แก่ลูกหลานไทยเท่านั้น จะไม่สอนให้แก่คนต่างประเทศเพราะไม่อยากให้งานศิลปะโบราณของไทยต้องไปอยู่ในมือต่างชาติ” ลุงป่วนกล่าวด้วยรอยยิ้ม..

….ถึงวันนี้ลุงป่วนมีลูกชายที่ลาออกจากราชการทหาร และลูกสาวลาออกจากงานที่ทำในกรุงเทพฯ มาช่วยสืบสานการทำเครื่องเงินลายโบราณ พร้อมเปิดร้านจำหน่ายและมีลูกศิษย์ที่หมายมั่นปั้นมือจะให้ช่วยสืบทอดงานศิลป์แขนงนี้ให้คงอยู่ต่อไป 1 คน

สมบัติของชาติเป็นสิ่งที่คนไทยทุกคนควรช่วยกันรักษา ครูป่วน เจียวทอง เป็นตัวอย่างบุคคลที่ต่อสู้เพื่อสืบสานสมบัติชาติ ผู้สนใจที่มีจิตใจร่วมอนุรักษ์ สามารถเรียนรู้งานการทำเครื่องเงินลายโบราณกับครูป่วน ได้ที่โทร.08-1309-4352

“สายสวรรค์…ภูษาอาภรณ์สยาม” ขอนำเสนอเครื่องประดับเงินแท้จากลุงป่วน 1 ชุด ประกอบด้วยสร้อยคอ ต่างหู และปิ่นปักผม( ที่ลูกสาวลุงป่วนบอกว่าทำยากและไม่ได้ทำขึ้นบ่อยๆ ไม่รู้จะมีอารมณ์ศิลปินลุกขึ้นมาทำปิ่นอันต่อไปเมื่อไหร่ ) ให้ท่านได้ครอบครองอย่างภาคภูมิใจ เข้าไปชมและเลือกซื้อทั้งเป็นชุด หรือแยกชิ้นได้ตามภาพค่ะ